BAB 4
WELAS ASIH LAN NASEHAT
Wong kang ahli ilmu supaya
welasan
Sarta gelem mituturi
kebagusan
Dene kepengin ora ana
larangan
Nganggo cara sira nyuwun ing
pangeran
Mugi Allah kersa paring
kenikmatan
Kaya kang di paringake
marang liyan
Lamon ana wong liya kang
gawe ala
Marang sira, sira aja males
ala
Wong kang tukang drengki
selawase susah
Luwih-luwih yen sira ilmune
tambah
Wong kang drengki medhit ing
nikmate Allah
Wong kang tambah ilmune,
nikmate tambah
Aja ketungkul ngadhepi satru
nira
Ketungkula mbagusi ing awak
ira
Lamon sira wus mbagusi awak
ira
Insya Allah bakal kalah
satru nira
Ahli ilmu atine kudu kuatan
Kuat nyangga marang pi alane
liyan
Lamon karo wong bodho gelem
mungsuhan
Selawase mesthi korban
perasaan
Wiwit biyen manungsa iku
anane
Mung gawe cidra kanggo
mancing bendune
Tetapi ingkang paling abot
sanggane
Iku ngempet ing pilarane
atine
Nyana ala ing wong mukmin
aja pisan
Sebab dadi marakake
memungsuhan
Nyana ala sebab alane
kelakuan
Nyana ala sebab alane
pikiran
Wong kang ala kelakuan lan
pikirane
Ngandel ing mungsuhe,
mungsuhi kancane
Ahli ilmu kudu nyimpen
perasaan
Saka wong kang bodho kang
gawe kesulitan
Lewih becik meneng ketimbang
munsuhan
Cukup di rungu sekabehe
omongan
BAB
5
NGREKSA/NJAGA
Wong ahli
ilmu iku kabeh wektune
Kudu
manfa’at kanggo nambah ilmune
Nulis
masalah iku penggaweyane
Ora keri
alat tulis lan mangsine
Ilmu kang
di tulis iku ora ilang
Yen mung
di apal iku laline gampang
Yen wis
apal di tulis supaya gampang
Kelingan
nalika atine mamang
Ilmu iku
kang hasil saka pundhutan
Para
‘ulama kang paring pangandikan
Ingkang
apal rungon kang dadi pilihan
Kang
ngendika paling baguse apalan
Nalika
Gusti Nabi Panjenengane
Di susuni
mbaleni pangandikane
Jawabe gusti
Nabi pangandikane
Apa
kanggo nulis wis ana mangsine
Wektu sawengi iku wektu kang
panjang
Nanging yen sira turu
panjange kurang
Wektu raina iku wektu kang
padhang
Aja di petengi nganggo laku
nyimpang
Guru ingkang tua dadi
kesempatan
Di alap ilmune duwe kautaman
Wong kang tua lewih sugih
pengalamane
Ngalap ing berkahe aja
ketinggalan
Bandha kang ilang utawa
ketinggalan
Bisa ketemu nang liyane
panggonan
Nanging ilange wektu lan
kesempatan
Ora bisa di goleti babar
pisan
Mula santri kang lagi duwe
tujuan
Aja mundur sadurunge
kaleksanan
Lamon mundur bakal nampa
kerugian
Sira nyuwuna pangreksa ing
Pangeran
BAB 6
WIRA’I
Wong kang ora wirangi wektu
ngajine
Bakal di coba nganggo salah
sijine
Perkara telu siji enom
matine
Nomer lorone wong bodho
campurane
Nomer telu ngemban tugas
pemerintah
Ingkang nganti ilmu agamane
kalah
Gelem mbenerake tindakan
kang salah
Tujuan nulungi agamane
bubrah
Santri ingkang lewih akeh
wira’ine
Ya lewih akeh manfa’ate
ilmune
Lan santri mau lewih gampang
ngajine
Lewih enggal ‘alim ketimbang
liyane
Lan aja kakehan turu lan
mangane
Sertane aja kakehan gunemane
Ing perkara kang ora ana
gunane
Supayane sira manfa’at
ilmune
Jajan pasar baguse aja di
pangan
Sebab gampang kenang najis
lan kotoran
Lan adoh saka eling marang
Pangeran
Sarta wis ora kanggonan
kaberkahan
‘Ulama kuna banget ati-atine
Lan padha nemen-nemeni
wira’ine
Padha ninggal jajan pasar
dhaharane
Mula tekan kiamat harum
asmane
Sira kudu padha ngedohi
kekancan
Karo wong kang ahli gawe
kerusakan
Lan ahli maksiyat lan
anggur-angguran
Supayane sira ora ketularan
Sira kudu madhep qiblat yen
lungguhan
Murih ganjarane amal
kesunatan
Uga kudu padha ngalap
kesempatan
Marang do’ane wong ahli
kebagusan
Para ‘ulama akeh padha
mupakat
Ana wong kang ‘alim sebab
madhep qiblat
Sebab madhep qiblat iku amal
sunat
Wektu lungguh kejaba tingkah
darurat
Tinggal ing adab aja di
anggep dhangan
Sarta aja padha tinggal
kesunatan
Wong kang nggampangake
tinggal kesunatan
Bakal nggampangake tinggal
kewajiban
Lamon shalat kudu khusyu’
lan wacane
Kudu padha di angen-angen
maknane
Atine tentrem lan mapan
nggautane
Dadi nggampangake hasile
ilmune
Kudu ta’at marang sekabehane
perentah
Sarta ninggal kabeh barang
kang dicegah
Amal sholih supaya dadi
wasilah
Supaya dadi wong ngalim
ingkang berkah
Marang Gusti Allah nyuwunana
pangreksa
Supaya ilmu nira di baureksa
Saka lali lan maksiyat laku
dosa
Namung saka Allah baguse
pangreksa
BAB 7
PERKARA KANG MARAKAKE APALAN LAN KELALENAN
Paling
kuat sebabe bisa apalan
Iku
mempeng, telaten lan ngurangi mangan
Sholat
sunat wengi sregep maca Qur’an
Iku uga
dadi sababe apalan
Yen
ngawiti ngaji macaha Bismillah
Nuli
sateruse maca Subhanalloh
Walhamdulillah
Laailaaha Illalloh
Nganti
akhire baqiyatussolihah
Wong kang
rumangsa apalane rekasa
Supaya
tinggal kabeh tindakan dosa
Akehe
riyak sarta teles-telesan
Iku dadi
marakake kelalenan
Uga akehe
dosa lan kesusahan
Kang
hubungan dunyane lan penggaweyan
Nusahi
ing dunyane dadi halangan
Saka
nindakake amal kebagusan
Nusahi akhirate dadi
dorongan
Marang nindakake amal
kebagusan
Nusahi akhirat madhangake
ati
Nusahi dunya iku metengi ati
Shalat khusyu’ angen-angen
kang wigati
Lan mikir ilmu tamba petenge
ati
Supaya apalan nyuwunana
ijazah
Marang para ulama kang ahli
hikmah
Nyuwun diparingi do’a lan
wasilah
Kanggo wiridan akeh kang
mustajabah
Ing kubure wong ngalim
sregep ziyarah
Ngalap barokahe lan kanggo
wasilah
Madhangake ati lan ngilangi
susah
Syukur-syukur oleh ilmu
mukasyafah
BAB 8
RIZQI LAN UMUR
Pengendikane Gusti Nabi
Panutan
Ora bisa nolak qodlo ne
Pangeran
Anging doa lan ora aweh
tambahan
Umur sa’liyane gawe
kebagusan
Manungsa rizqine bakal
kinalingan
Sebab dheweke nglakoni
keluputan
Goroh iku marakake kefaqiran
Semono uga turu isuk-isukan
Turu kang akeh iku nyuda
itungan
Umure lan marakake kefaqiran
Rizqine lan ilmune
kaling-kalingan
Wong turu iku umure
kecolongan
Apa ora rugi wengine di
itung
Kalebu umur nanging ora
nggawa untung
Mung jalaran wong mau turu
ne njungkung
Dadi akeh kewajiban ora
rampung
Sira tangia wengi murih
pitudhuh
Muthola’ah korasan nambahi
kawruh
Turu ati mati, mata ora
weruh
Umur kelong ora bisa nemu
tempuh
Perkara kang marakake
kefakiran
Iku mengko bakal ana
keterangan
Murih aja padha dadi
kebiasaan
Supaya rizqine ora
kinalingan
Turu lan nguyuh wuda saka
sandhangan
Nuli mangan nggantung junub
lan lendhehan
Nganggo lambunge ngejorake
panganan
Ingkang padha tiba wektune
kepungan
Nyapu nganggo kacu, ngobong
kulit brambang
Nyapu wektu wengi, ngobong
kulit bawang
Uwuh nang njero umah ora di
buang
Lumaku nang ngarepe guru
kang mulang
Manggil ing wong tuwane
nganggo asmane
Lebu lan endut kanggo masuh
tangane
Lungguhan
ana ing emper pomahane
Lawang
kang sebelah dadi lendhehane
Wudlu
nganggo banyu kulah WC ne
Njarumi
sandhangan ana ing badane
Nyerbedi
rahine nganggo sandhangane
Umahe ana
susuh nggaranggatine
Lamon arep
shalat ketungkul kliwedan
Ba’da
shalat shubuh jengkare cepetan
Lungane
menyang pasar gasik-gasikan
Mulihe
saka pasar keri-kerian
Marang
wong ngemis tuku roti remukan
Ndonga’ake
ala ing anak turunan
Ora tau
nutupi wadhah panganan
Nuli
nyidhem lampune nganggo ambekan
Nulis
nganggo qolam (pulpen) pecah kang dicancang
Nuli
jungkatan nganggo jungkat kang rompang
Ndonga
bagus marang wong tuwane samang
Nganggo
serban karo lungguh ngarah gampang
Nuli karo ngadeg wektune
sruwalan
Medhit, ngirit, boros,
ngliwati ukuran
Lang gendhe-ngendhe nandangi
kewajiban
Kerana nggegampang lan krana
rasa sungkan
Ingkang narik rizqi nyuwun
marang Allah
Ing temurune rizqi nganggo
shodaqah
Menurut ngendikane kanjeng
Rosululloh
Hadits Istanziluu ar-Rizqa
bis Sodaqah
Gasik iku wektu kang duwe
barokah
Nikmate Allah dadi mundhak
lan tambah
Terutama rizqi peparinge
Allah
Mula sira tangi gasik aja
wegah
Ajer rahine, lan alus
ngendikane
Sertane wong mau bagus
tulisane
Paling kuar sebab ingkang
ngasilake
Ing rizqine, shalat kanthi
ngegungake
Ati khusyu’ rukune di
jejegake
Wajib lan sunnate di
sempurnakake
Shalat
Dluha supaya dadi padinan
Maca
surat Waqi’ah arep sare an
Al-Mulku
Muzammil dadiya langganan
Wal-Laili,
Insyiroh aja ketinggalan
Hadir
marang Masjid sedurunge adzan
Suci saka
hadats dadi kebiyasaan
Shalat
sunnat fajar lan witire pisan
Di lakoni
ana ing umah kabehan
Ba’dane
shalat witir aja guneman
Karo wong
wadon aja sering lungguhan
Nalikane
ora ana kebutuhan
Lan ora
tau ketungkul lelahanan
Wong kang
sampurna iku kidhik guneme
Wong
bodho iku mesthi akeh guneme
Pepahese
manungsa sebab guneme
Nanging
selamete sebab kidhik guneme
Getun
sebab meneng cukup mung sepisan
Getun
sebab guneman ora mung sepisan
Bisa di pulihake tatune
gaman
Ora bisa pulih tatune ucapan
Saben esuk ba’dane metune
fajar
Kaping satus maca tasbih lan
istighfar
Lan kaping pitung puluh
khusus istighfar
Di amalake ba’dane shalat
fajar
Esuk lan sore Laa ilaa ha Illallah
Al-Maliku al-khaqu al-Mubin
Insya Allah
Yen di waca ping satus dadi
wasilah
Kanggo narik rizqi saka
Gusti Allah
Lan telung puluh telu
Al-Khamdu lillah
Subhanallah walaa ilaa ha
Illallah
Saben dina lan macaha
ingkang kathah
Ing sholawat Nabi lan sighot
khauqolah
Maca Allohumma Ya-Ghonii
Ya-Khamiid
Teruse iku Ya-Mubdii’u
Ya-Mu’iid
Sa akhire pitung puluh di
wirid
Saben dina Jum’at manut kang
kewarid
Lan saben dinane maca do’a
puji
Lan pengalem ing Allah kang
sifat Siji
Dene tuladhane sira kudu
ngaji
Kitab Ta’limul Muta’alim
kang aji
Sira kudu nyempurnakake
wudlu ne
Aja negor kayu kang teles
kayune
Insya Allah sira manfa’at
ilmune
Lan insya Allah bisa narik
rizqi ne
Ilmuni tetamba niat ngalap
berkah
Marang para Ulama kang ahli
hikmah
Sebab kabeh perkara nduweni
hikmah
Uga ngamalake marang
sunnatullah
Iki nadzom sun arani Sapu
Jagat
Petunjuk kanggo murih ilmu
manfaat
Muga manfaati dunya lan
akhirat
Marang wong kang nadzomake
lan kerabat
Lan para santri pondhokan
lan madrasah
Lan para putra kang ngaji
ana umah
Muga padha ulih pitudhuhe
Allah
Marang dalan kang bener
mungguhe Allah
Dak pungkasi kelawan muji
marang Allah
Rakhmat Salam katura ing
Rosululloh
Lan para wargane kekasihe
Allah
Nuli para sahabate Rosululloh
(SAW)
Lan Tabi’in lan Tabi’it
Tabi’iin
Lahum bi ikhsanin ilaa yaumi
ad-diin
Wasalaamun ‘ala jami’il
mursaliin
Wal Khamdu lillahi Robbi
al-‘alamin
... Al-Fatihah …
